عکس پیوست یکی از تصاویری است که از اعتراض های لبنان جهانی شده است و فراوان به اشتراک گذاشته شده است: دختر جوانی که در کنار آتش اعتراضات ژست می گیرد و دوستش از او عکس می گیرد. هر دو دختر با تک پوش های مشکی آستین کوتاه و با موهایی رها، پشت به دود و آتش اعتراضات می ایستند تا عکس یادگاری بگیرند. آتش اعتراضاتی که در کنار ساختمانی به ظاهر متروکه (مخروبه؟) بر پا کرده اند. آنگاه همین صحنه عکس گرفتن این دو دختر جوان به سرعت توجه عدد دیگری از حاضران را جلب می کند و آنها جمع می شوند تا از صحنه عکس گرفتن این دو عکس بگیرند.
این عکس را شاید بتوان نماد حضور «زیبارویان انقلابی» (الجمیلات-الثائرات) دانست، تگی که فراوان در شبکه های اجتماعی به کار رفت تا این حضور زنانه را بازتاب دهد. به این فکر می کنم که چرا این عکس مورد توجه واقع شده است و چرا اینچنین خارق العاده جذاب می نماید.
یک دلیل جذابیت این تصویر شاید در به چالش کشیدن تصویرهای کلیشه ای ما از امر سیاسی و امر اعتراضی است. اعتراض سیاسی امری خطرناک و جدی است، به ویژه اگر این امر اعتراضی همراه با آتش و دود باشد. در این تصویر اما لهیب آتش و دود اعتراض را می بینیم، اما آن خطر و خشم را حس نمی کنیم. گویی که آن خطر و خشم غایبان اصلی این امر اعتراضی هستند. در حقیقت، حضور این دو دختر جوان در چنین صحنه اعتراضی (حتی بدون این ژست شاد) کافی بود تا نمادی برای حضور زنانه در حوزه عمومی و شکست کلیشه مردانه اعتراض سیاسی باشد.
اما این دو دختر با این عکس یادگاری کار دیگری را نیز به سرانجام می رسانند. آنها نه تنها تصویر کلیشه ای و جنسیتی ما از اعتراضات را به چالش می کشند، بلکه معنا و مفهوم اعتراض را نیز در هم می ریزند: آنها نه فهم پیشین و کلاسیک از پدیده اعتراضی ( در فرم و در محتوی) را درک می کنند و نه به آن اهمیت می دهند. و همین نفی مفاهیم پیشین از اعتراض و امر سیاسی است که مفهوم عصیان و مقاومت را در لایه ای عمیق تر بازتولید می کند. به عبارتی همزمان با به چالش کشیدن دولت و ناکارآمدی دولت، آنها عقلانیت مردزده (جنسیت زده) و سیاست زده روزمره ما را هم به چالش می کشند. دختران لبنانی، البته که هم لاستیک آتش می زنند و هم بعد از آن، با آن آتش برافروخته عکس یادگاری شاد با ژستی زنانه می گیرند و امر اعتراضی را به بخشی از زندگی روزمره مبدل می سازند.
اهمیت این عکس در سایه های مردانه نیز هست، مردانی که شاید ذهنیت و عقلانیت این دو دختر جوان را درک نمی کنند و جمع می شوند تا از آنها عکس بگیرند. در این تصویر ما با سایه این مردان مواجهیم! مردانی که دیگر آن سلطه گذشته مردانه را در حوزه عمومی ندارند، اما در سایه، نظاره گر این اتفاق هستند و از خارق العاده بودن این صحنه عکس می گیرند. این سایه ها شاید نشانی از عقب نشینی مردانه است. مردانی که مذهلانه و گیج تنها کاری که می تواند بکنند این است که در سایه بایستند و با عکس گرفتن از این زنانه شدن عرصه عمومی شک و اعجاب خود را نیز به یادگار بگذارند.
نویسنده: عقیل دغاقله
«اگر میپسندید، با دوستان خود به اشتراک بگذارید.»
t.me/adagha
Aghil Daghagheleh 